Powstawanie ksiąg rękopiśmiennych w późnym średniowieczu. Wstęp.

         Książka rękopiśmienna w późnym średniowieczu jest [...] coraz powszechniejszym instrumentem komunikacji społecznej, środkiem przekazywania treści i nośnikiem idei [...], narzędziem pracy intelektualnej[1]. W procesie produkcji „bogatej” księgi rękopiśmiennej brało udział wielu mistrzów różnych zawodów, oprócz kaligrafów i kopistów pracowali nad nią również introligatorzy, złotnicy, a także dalsi rzemieślnicy jak kowale przy łańcuchach którymi księgi były przypięte do pulpitów (libri catenati) lub wytwórcy pergaminu i papieru. Często zdarzało się, że jedna osoba-wydawca, której zlecono produkcję książki organizował pracę innym rzemieślnikom. Przeważnie takimi wydawcami byli iluminatorzy lub introligatorzy.

            Etapy produkcji książki rękopiśmiennej:

1.      przygotowanie materiału pisarskiego (papieru lub pergaminu) do pisania: ustalano format książki, formowano i cięto arkusze papieru lub pergaminu układając je w składki;

2.      przepisywanie tekstu: ustalenie wielkości liter, rozmieszczenie tekstu na stronie, wyznaczenie marginesów, zaznaczenie miejsca gdzie będą się znajdować tytuły, ilustracje, inicjały i rubryki;

3.      zdobienie stron najpierw przez namalowanie bordiury a następnie dodanie ikonografii i miniatur;

4.      zebranie składek i oprawienie.[2]

---

[1] E. Potkowski: Produkcja książki rękopiśmiennej w Polsce w XV stuleciu. W: Z badań nam polskimi księgozbiorami historycznymi. Książka rękopiśmienna XV-XVII w. Warszawa 1980, s. 9.

[2] Ibidem, s. 34-35.