Pismo Gotyckie
Charakteryzuje się wydłużaniem linii
i łamaniem łuków. Zaostrzone litery występowały zarówno w piśmie minuskulnym
jak i w majuskurze. Majuskuła gotycka występowała jako tekstura, czyli pismo
kaligraficzne i kursywne. Cechą charakterystyczną tej minuskuły są:
1.
przewaga
linii pionowych przy równoczesnym zwężeniu form literowych,
2.
tworzenie
ostrych łuków i ostrych kątów,
3.
łamanie
prostych linii trzonków i lasek.[1]
W
XV wieku litery stają się bardziej stłoczone, nabierają większej ostrości i
zaczęto używać więcej skrótów. Wykształciły się różne odmiany pisma gotyckiego
takie jak: tekstura bastarda i rotunda.
Tekstura
Skrybowie na północy Europy zauważyli różnicę pomiędzy
kształtem górnej a dolnej części słowa, czyli jeśli zakryje się dolną część
słowa, górna część wystarczy aby je odczytać. To doprowadziło do zróżnicowania
kształtu górnej części i ujednolicenia dolnej części liter. W dalszym etapie
dostrzeżono różnicę między wyglądem osobnych liter a całego słowa jakiego
tworzyły. Tak jak poszczególne nitki
splecione w odpowiedni wzór tworzą tkaninę, tak poszczególne litery splecione
tworzyły słowo. Ponieważ po łacinie tkanie czy plecenie określamy słowem
„tekstus, tekstur” stąd słowo „tekstura” na określenie takiego sposobu pisania.[2]
Pismo zostało
podzielone na dwa rodzaje:
v Gothic
Tekstura Quadrata: pionowe pociągnięcia piórem kończące się zakończeniem
podobnym do szeryfu
 |
| Gothic Tekstura Quadrata. Francja XV wiek. Źródło: http://penpiano.wikidot.com/gtq |
v Gothic
Tekstura Prescius: pionowe pociągnięcia piórem zakończone podstawą płaską bez
ozdobników.
 |
| Gothic Tekstura Prescius. Luttrell Psalter, XIV wiek. Źródło: http://penpiano.wikidot.com/gtq |
Podobieństwa: (...) skrócenie linii pionowych oraz tych,
które wychodziły pod linię pisma, rozwidlenie końców zakończeń pionowych linii
oraz zwężenie liter i zagęszczenie linii i wskutek tego większy „ciężar”
strony.[3]
Dla zachowania doskonałości pisma należało zachowanie takiej samej szerokości
pomiędzy pionowymi pociągnięciami pióra, odstępy między słowami miały być
podwójną szerokością jaką uzyskano między pionowymi pociągnięciami. W teksturze
kombinacje między literami pochylonymi w prawo a literami pochylonymi w lewo
stykały się ze sobą, a nawet często zachodziły na siebie.
Litery:
„g”
– posiadała na dolę pętlę,
długie
„S” – na początku i w środku wyrazu jednakowe, zakończenie w formie ósemki,
„t”
– górne zakończenie ostre,
pół
„r” - dodawano po literze „o” zamiast „r”
gdy pojawiało się po samogłosce,
„i”
– najpierw nad tą literą dawano małą pionową kreseczkę, następnie od XV wieku
stawiano już kropkę,
litera
„u” występowała na początku wyrazu jako „v”,
w
XV wieku nad literą „u” robiono haczyk aby nie mylono je z „n”,
w
teksturze nie używano już prawie ligatur „et” i „ct”,
skrybowie
w tym piśmie dodawali wiele haczyków i delikatnych pociągnięć.
Teksturą
kaligrafowano teksty liturgiczne, biblijne i kodeksy ważniejsze. Tekstura w
której uwidoczniono jeszcze bardziej łamania liter została nazwana również
frakturą, którą używano do XVI wieku do kaligrafowania mszałów i psałterzy.
Rotunda
Włoska forma pisma gotyckiego
zawierająca łagodniejsze formy liter.
Rotunda
Źródło: http://www.phil-gesch.uni-hamburg.de/edition/Palaeographie/Rotunda.jpg
Bastarda
Połączenie pisma kursywnego Scriptura Communis z
dodatkiem tekstury północnoeuropejskiej i pism minuskulnych z południowej
Europy. Bastarda posiada wiele wersji m.in.: (...) Gotycka Kursywa, Gotyckie Pismo Książkowe, Current Cursive,
Bastarda Minuskule i Littera Bastarda.[4]
„Bastarda” zaś oznacza „niskiego pochodzenia”, była używana do szybkiego i
potocznego pisania. Celem pisma było imitowanie w wyglądzie pism teksturowych
jednak tak aby można było pisać szybciej i prościej, co wiąże się z
zaokrąglonymi posunięciami jak w minuskule karolińskie. Dzięki pochyleniu pióra
łatwiej pisano i łączono litery. Kursywa łagodziła ostrość liter, a także ich
kanciastość. Dzięki dłuższym pociągnięciom litery stawały się bardziej ozdobne.
Pionowa linia liter przeciągano pod poziom pisma, a czasami również zmieniono
linie pionowe na łukowe. Bastarda jest pismem, które kończy kaligrafię okresu
średniowiecza.
 |
| Bastarda Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/40/Bastarda.gif |
Wersaliki a duże litery
Wersaliki, czyli litery majuskułowe, są bardziej ozdobne.
Natomiast duże litery to litery minuskułowe w wielkości wersalików, które były
skromniejsze i służyły do rozpoczynania zdania lub nazw własnych. Gotyk był
pierwszym okresem średniowiecza, w którym pismo posiadało własne duże litery.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz